[Administrator]

MASAŻ LECZNICZY
RYS HISTORYCZNY
- Wywodzi się z Indii i Chin - 3000lat p.n.e. wzmianka o leczeniu masażem w księdze Kung-Fu
- 1800r. p.n.e. w Hindusi w księdze mądrości Weda zawarli dokładne wskazówki dotyczące masażu.
- Krótkie wzmianki o masażu znajdujemy w dziełach Hipokratesa, Galena
- W starożytnej Grecji masaż pod postacią namaszczania oliwą miał duże znaczenie dla zawodników biorących udział w olimpiadzie
- W starożytnym Rzymie Juliusza Cezara
cierpiącego na rwę kulszową leczono masażem.
- Masaż był stosowany jako zabieg
leczniczy, sportowy, kosmetyczny
- W XVI w Francuz Ambroży Pare spisał swoje obserwacje dotyczące masażu i zaczął stosować tą technikę jako oficjalną metodę leczenia
- Friedrich Hoffman XVII w. był nielicznym z medyków którzy gorąco popierali naturalne metody lecznicze
- Prawdziwy rozwój masażu nastąpił w XIX w. dzięki lekarzom szwedzkim a w szczególności dzięki Henrikowi Lingowi który założył Centralny Instytut Gimnastyczny
- Szkołę masażu klasycznego stworzył Holender Johan Mazger. Opracował cały system metod masażu, wskazań i przeciwwskazań.
- 1894 – powstanie profesjonalnego stowarzyszenia masażu w Wielkiej Brytanii,
- 1918 – wzrasta zainteresowanie masażem i ćwiczeniami w celu rehabilitacji ofiar II Wojny.
- 1929 Elizabeth Dicke – w Niemczech - opracowuje i publikuje specjalistyczną metodę masażu tkanki łącznej- stosując strefy odruchowe.
- 1932 Duński fizjolog Emil Voder – po latach badań opracowuje i publikuje Manualny Drenaż Limfatyczny.
- 1930 – Stanley Leif – opracowuje terapię nauromięśniową.
- 1952- Janet Travell opracowuje Trigger Points.

Masaż w Polsce
- W okresie zaborów wielu Polaków zajmuje się masażem, powstają pierwsze opracowania, często – z oczywistych względów - kojarzone jednak z obywatelami innych krajów.
- Izydor Zabłudowski – twórca oryginalnej metody masażu – europejskiej sławy profesor Uniwersytetu w Berlinie, kierownik Uniwersyteckiego Zakładu Masażu Leczniczego.
- Wzrost zainteresowania masażem w lecznictwie i rehabilitacji podobnie jak w całej Europie nastąpi w Polsce jednak w latach 20-tych XX w. W okresie międzywojennym masaż wchodzi do szpitali oraz powstających gabinetów fizjoterapii. Powstają także pierwsze polskie opracowania i modyfikacje masażu min. dzięki M. Kosińskiemu oraz J. Zaorskiemu. W tym okresie choć bardziej jako alternatywne rozwiązania zauważa się wzrost korzystania z masażu nie tylko w lecznictwie, rehabilitacji ale także w celu relaksacji i ówczesnej odnowy biologicznej w kurortach. Ponadto pojawiają się pierwsze wzmianki o pozytywnym wpływie masażu w leczeniu otyłości.
- 1953 – Polska, Kraków - powołanie Ośrodka Rehabilitacyjnego dla Niewidomych – pierwsza szkoła kształcąca masażystów w Polsce, najpierw kursy a następnie w 1980 – zostaje przekształcona w Medyczne Studium Zawodowe – Wydział Masażu Leczniczego. Od lat 70 –tych wielu jej absolwentów pracuje poza granicami kraju. Powstaje także Sekcja Masażystów Niewidomych, pierwsze stowarzyszenie masażystów w Polsce. 1990-te pierwsze prywatne szkoły i kursy masażu klasycznego i naturalnych metod.
- 1990-te wzrost zainteresowania masażami w aspekcie kosmetycznym i w relaksacji, masaż gości coraz częściej na targach kosmetycznych, odnowy biologicznej, Spa.
- 1990 –te, pierwsze publikacje dotyczące masażu autorstwa Adama Zborowskiego, stanowiące dzisiaj kanon najlepszych podręczników
- 1994 - pierwsze informacje dotyczące: masażu w standardzie body work, dzisiaj znanego jako metoda: Integracyjnego Masażu Bodywork - łącząca aspekt relaksacyjnego i leczniczego masażu w terapii zmian w tkankach miękkich powstałych w wyniku stresu.
- 1997 – I Targi Edukacyjne Masażu w MSZ w Krakowie. Początek współpracy pomiędzy różnymi środowiskami zajmującymi się masażem: leczniczym, relaksacyjnym, kosmetycznym.
- Masaż dzisiaj i najnowsze trendy.Najwięcej prac w zakresie badania masażu związanych jest dzisiaj z jego wpływem na tkanki miękkie. Rejestrujemy opracowania metod, w których wykorzystuje się zarówno masaż klasyczny z elementami masaży punktowych. Nowy nurt to zastosowanie masażu w medycynie estetycznej oraz w odnowie psychosomatycznej. Po latach olbrzymiego zainteresowania sprzętem wspomagającym masaż, następuje radykalny powrót do manualnego – czyli wykonywanego ręcznie – masażu.

DEFINICJA I PODZIAŁ MASAŻU
- Jest to zespół czynności manualnych które w sposób mechaniczny poprzez powierzchnię ciała działają na skórę, tkankę podskórną, mięśnie, ścięgna, więzadła, torebki stawowe oraz w postaci zmian odruchowych na układ krążenia, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy do narządów wewnętrznych włącznie.

Masaż Leczniczy znajduje zastosowanie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji wielu chorób z zakresu ortopedii, pediatrii, neurologii, reumatologii, ginekologii, onkologii.
Znajduje zastosowanie w kosmetologii i praktyce sportowej
Masaż leczniczy to takie stosowanie wielu sposobów masażu, których celem będzie poprawienie psychofizycznej sprawności pacjenta




MASAŻ LECZNICZY

Gabinet Masażu
- Min. 12 - 15m.kw.
- Wentylacja, dobre oświetlenie,
- temp. około 22 st.
- 2 stoły do masażu (optimum)
oddzielone ścianką
- Umywalka, pojemnik z mydłem
i środkiem dezynfekcyjnym
- Szafka na czyste i pojemniki na
zużyte prześcieradła i ręczniki
(jednorazowe)
- Szafka na środki poślizgowe
- Apteczka pierwszej pomocy
- Wieszak na ubranie pacjenta
- Taboret z reg. wysokością, wałki, kliny, inne podkładki
- Wydzielona poczekalnia
- Toaleta dla pacjentów
- Dodatkowy sprzęt do fizykoterapii i masażu


Ogólne warunki wykonywania masażu leczniczego
- Masażysta w pełni zdrowia fizycznego i psychicznego
- Wygodny strój i obuwie
- Higiena ciała i rąk masażysty
- Higiena ciała pacjenta
- Zmiany dermatologiczne, otwarte rany – przeciwwskazanie
- Masażysta: cierpliwy, spokojny, taktowny, wyrozumiały, profesjonalny, komunikatywny
- Masaż w pozycjach leżących i siedzących gwarantujących pełne rozluźnienie
- Okolica poddana zabiegowi odsłonięta
- Zabieg na sucho lub z użyciem środka poślizgowego
- Gabinet przewietrzony


ŚRODKI POŚLIZGOWE
- Powinny być stosowane w taki sposób aby zwiększyć poślizg ręki masażysty, nie zmniejszając zanadto siły tarcia

- Oliwki
- Kremy
- Talk
- Wazelina
- Żele


ŚRODKI WSPOMAGAJĄCE
- Środki farmakologiczne stosowane równolegle do masażu
- Preparaty wcierane w skórę i tkanki chorego
- typowo rozgrzewające
- typowo lecznicze
- odżywcze

Środki rozgrzewające
- Kapsiderm
- Kapsigel
- Abc
- Ben gay
- Olejek kamforowy
- Olejek eukaliptusowy
- Spirytus kamforowy



Preparaty lecznicze
- Fastum
- Olfen
- Voltaren
- Dicloratio
- Butapirazol
- Viprosal
- Lioton
- Contractubex
- Cepan
- Venoruton
- Algesal
- Ketoprom
- Aescin
- Reparil gel
- Naproxen
- Profenid
- Fabrofen


ZASADY STOSOWANIA MASAŻU
- Wywiad z pacjentem
- Masaż stosujemy zgodnie z kierunkiem krążenia krwi i limfy
- Zgodnie ze wskazaniami i przeciwwskazaniami
- Czas trwania zabiegu uzależniamy od rodzaju choroby, objętości powierzchni masowanej, aktualnego stanu zdrowia, kolejności zabiegu
- Siła masażu rośnie ze wzrostem liczby zabiegów
- Po masażu pacjent odpoczywa do 20 min.
- Nie dopuścić do zmarznięcia – popękane naczynia krwionośne włosowate
- Poinformować pacjenta, że pierwsze zabiegi mogą mieć pozornie niekorzystny wpływ
- Masaż jednej okolicy około 10-20 min, masaż całościowy 60 min.
- Seria zabiegów to 10 zabiegów. (odczyn przyzwyczajenia)
- Każdy chwyt w masażu min. 2-krotnie
- Chwyt przerwany powinien być powtórzony
- Zabieg przerwany powinien być powtórzony


ZASADY DAWKOWANIA MASAŻU
- Każdy chwyt poprzedzony i zakończony głaskaniem
- Początkowo masaż łagodny, potem stopniowo coraz mocniejszy
- Dawkowanie uzależniamy od reakcji pacjenta na masaż
- W przypadku podniesionego RR stosujemy masaż powolny i łagodny, w przypadku obniżonego ciśnienia masaż szybki i energiczny.
- Obserwacja pacjenta w trakcie zabiegu
- Zabieg do granicy bólu
REAKCJA PACJENTA NA MASAZ ZALEŻY OD:
- Wieku
- Zawodu, Płci, Typu konstytucjonalnego, Rodzaju choroby

WPŁYW MASAŻU NA TKANKI
- SKÓRA
- Usunięcie złuszczonego
naskórka
- Poprawa funkcji wydzielniczych
- Usunięcie łoju potu, innych
substancji
- Usprawnienie oddychania
skórnego
- Rozszerzenie naczyń skórnych, poprawa krążenia obwodowego i centralnego
- Lepsze odżywienie, wydalanie produktów przemiany materii
- Skóra uzyskuje właściwy koloryt, elastyczność, sprężystość
- Odbieranie i przewodzenie bodźców z receptorów skóry


WPŁYW MASAŻU NA TKANKI
- Tkanka mięśniowa
- Poprawa sprawności mięśni – gotowość do skurczu
- Zwiększenie wytrzymałości i wydolności
- Odporność na zmęczenie
- Lepsza reakcja na bodźce
- Szybsza restytucja
- Poprawa ukrwienia, odżywienia ,utlenowania
- Szybkie usunięcie produktów rozpadu
- Przyrost masy i siły włókien mięśniowych
- Zwiększenie jędrności i elastyczności
- Zwiększenie odporności na urazy


WPŁYW MASAŻU NA TKANKI
- Tkanka nerwowa
- Poprawa ukrwienia i utlenowania
- Poprawa odżywienia
- Regulacja przewodnictwa i reagowania
- Regulacja proporcji działania układów
współczulnego i przywspółczulnego
- Lekki masaż działa uspokajająco
- Średniej mocy pobudza
- Bardzo mocny hamuje czynność układu nerwowego

WPŁYW MASAŻU NA TKANKI
- Tkanka łączna
- Przyrost tkanki łącznej – wyjątek tk. tłuszczowa
- Zwiększenie wytrzymałości i elastyczność
aparatu więzadłowego
- W przykurczach ścięgien i pochewek
stosujemy zabieg rozluźniający z przewagą głaskań i rozcierań
- W zwiotczeniu tkanki łącznej stosujemy ugniatania poprzeczne - pobudzające

WPŁYW MASAŻU NA UKŁADY
- Układ krwionośny
- Wzrost pojemności wyrzutowej i minutowej serca
- Zwiększenie procesów dyfuzyjnych w płucach
- Więcej krwi świeżo utlnowanej dostaje się do tkanek
- Likwidacja objawów zastoinowych
- Likwidacja obrzęków
- Usprawnienie krążenia obwodowego


TEORIA HORMONALNA
- Wzrost wydzielania histaminy – rozszerzenie naczyń
– histamina pobudza nadnercza – wydzielanie adrenaliny
– zwężenie naczyń

TEORIA ODRUCHOWA
- Obniżenie ciśnienia w masowanej okolicy powoduje podrażnienie baroreceptorów i reakcję ośrodka naczynioruchowego

TEORIA MECHANICZNA
- W ugniatanej części ciała wytwarzane jest podciśnienie zasysające krew z miejsc obwodowych do miejsca masowanego, a następnie przepchnięta dalej w kierunku ujść żylnych


WPŁYW MASAŻU NA UKŁADY
- Układ oddechowy
- Przyspieszenie wymiany gazowej
- Pogłębienie faz oddechowych
- Zwiększenie zapotrzebowania na tlen
- Pobudzenie czynności drzewa
oskrzelowego – odflegmianie
- Poprawa funkcji mięśni oddechowych
- Poprawa ruchomości klatki piersiowej


WPŁYW MASAŻU NA UKŁADY
- Układ pokarmowy
- Poprawa ukrwienia
- Wyrównanie czynności wydzielniczych gruczołów
- Poprawa procesów trawiennych
- Ułatwienie dowozu i wchłaniania
- Poprawa procesów wydalania
- Na układ pokarmowy wywieramy wpływ pośredni
za pośrednictwem łuków odruchowych oraz
układu krwionośnego
- Możliwe jest działanie bezpośrednie poprzez powłoki brzuszne


WPŁYW MASAŻU NA UKŁADY
- Układ wydalniczo – moczowy
- Zwiększenie dopływu krwi do nerek
- Zwiększenie ukrwienia i odżywienia
- Wzrost czynności filtracyjnych


Wpływ na przemianę materii
- Przyspieszenie procesów biochemicznych
- Szybsze zaopatrzenie tkanek w tlen i produkty odżywcze
- Usunięcie kwaśnych metabolitów
- Spalanie tłuszczów i wydalanie z organizmu



TECHNIKI MASAŻU
- GŁASKANIE
- Najczęściej stosowana
- Zaczyna i kończy masaż, przeplata inne techniki
- Wykonywane najczęściej dłoniową stroną rąk, grzbietami palców, przedramionami
- Wielokrotnie powtarzane zawsze od miejsca wyjściowego
- Zabieg łagodny bez użycia siły
- Ręce dostosowują się do kształtu powierzchni masowanej
- Wyróżniamy głaskanie podłużne i poprzeczne i okrężne w stosunku do tkanek masowanych
- Działanie polega na mechanicznym usunięciu złuszczonego naskórka i wydzieliny gruczołów skóry, na przepchnięciu krwi żylnej i chłonki dosercowo.
- Ułatwia likwidację obrzęków zastoinowych, krwiaków, substancji pozapalnych.


- ROZCIERANIE
- Podstawowa technika masażu
- Polega na rozdrobnieniu i przemieszczeniu na obwód wysięków pozapalnych, krwiaków, zrostów, bliznowców, kwasu mlekowego
- Towarzyszy mu silne przekrwienie
- Wykonywane jest opuszkami palców, kciukami, podstawami dłoni, kłębami. Ruchy koliste lub spiralne
- Szczególnie przydatne w okolicy stawów
- Wykorzystywane w zwalczaniu przykurczów, zrostów, w stanach pourazowych: stłuczenia, nadwichnięcia, skręcenia, wylewy krwawe, zgrubienia torebki stawowej
- Wyróżniamy rozcierania powierzchowne i głębokie, poprzeczne i podłużne w stosunku do włókien mięśniowych

Rozcieranie podłużne stosujemy w większości wskazań
Rozcieranie poprzeczne w:
- stanach zapalnych ścięgien i pochewek
- stanach zapalnych torebek stawowych
wzmożone napięcie mięśniowe


- UGNIATANIE
- Wypycha z tkanek substancje wyzwolone rozcieraniem
- Usuwając substancje zużyte tworzy miejsce dla substancji odżywczych i tlenu
- Ma dwie funkcje ssącą i przepychającą
- Stosowane w celu intensywnego pobudzenia mięśni szczególnie w stanach pourazowych, neurologicznych, akinezji
- Ugniatanie przyspiesza restytucję
- Wyróżniamy ugniatanie podłużne – relaksacyjne i poprzeczne – pobudzające w stosunku do włókien mięśniowych

- WIBRACJA i WSTRZĄSANIE
- Ruchy o małej amplitudzie i dużej częstotliwości – wibracja
- Ruchy o większej amplitudzie i mniejszej częstotliwości
- Działanie podobne do oklepywania
- Wykorzystywane w celu uspokojenia mięśni i tkanki nerwowej – delikatnie, w celu pobudzenia – silny zabieg
- Technika bardzo trudna – można wykorzystać sprzęt wibrujący
- Wyróżniamy techniki pionowe i poprzeczne w stosunku do tkanek masowanych

- WAŁKOWANIE - ROLOWANIE
- Odmiana ugniatania
- Wykorzystywana do masażu kończyn
- Wykonywane szybko powoduje błyskawiczną likwidację uczucia zmęczenia, rozluźnia tkankę mięśniową po wysiłku, odprowadza nadmiar płynów.

- WYCISKANIE
- Odmiana głaskania z dużą siłą
- Działa na skórę i tkanki podskórne włącznie z mięśniami i ścięgnami
- Opróżnianie naczyń żylnych i chłonnych
- Pobudza ośrodkowy układ nerwowy

- PIŁOWANIE
- Technika silnie przegrzewająca
- Pobudza krążenie skórne

- OKLEPYWANIE
- Silny bodziec mechaniczny
- Wywołuje silne przekrwienie
- Pobudzenie wł. mięśniowych do skurczu
- Zmiana pobudzenia nerwowego
- Słabe – zmniejszenie nap. Mięśniowego, skurcz naczyń, uspokaja układ nerwowy
- Silne – zwiększenie nap. Mięśniowego, rozszerzenie naczyń, zwiększa temperaturę, pobudza układ nerwowy
- Szybkie, krótkie uderzenia w tempie około 100-200 uderzeń na minutę
- Szczypczykowe, miotełkowe, łyżeczkowe, karatowe, bębenkowe,



WSKAZANIA DO MASAŻU OGÓLNEGO - CAŁEGO CIAŁA
- W rekonwalescencji
- W akinezji
- Profilaktyka odleżynowa i krążeniowa
- W nerwicach psychogennych
- W otyłości
- Przygotowanie do pionizacji
- Masaż kondycyjny
- Masaż relaksacyjny


WSKAZANIA DO MASAŻU CZĘŚCIOWEGO
- Choroby skóry
- Zaburzenia odżywcze, odmrożenia
- Choroby naczyń krwionośnych i limfatycznych
- Blizny pooperacyjne, zrosty poiniekcyjne
- Choroby układu krążenia
- Obniżone ciśnienie
- Choroby obwodowych naczyń
- Niewydolność krążenia
- Stwardnienie tętnic
- Choroba Raynauda
- Przebyte zapalenia żył
- Choroby mięśni
- Zaniki mięśniowe z niedoczynności
- Zaniki pochodzenia neurogennego
- Stany pourazowe
- Wylewy krwawe śródmięśniowe
- Przewlekłe stany zapalne
- Przykurcze
- Ból
- Stany pooperacyjne
- zmęczenie
- Choroby układu nerwowego
- Porażenie i niedowłady
- Przewlekłe zapalenie nerwów
- Nerwobóle
- Zapalenia splotów nerwowych
- Zespół krążka międzykręgowego
- Stany po urazach
- Zespoły korzeniowe w okresie podostrym



- Choroby narządu ruchu
- Stany pourazowe
- Zmiany przeciążeniowe
- Zmiany zwyrodnieniowe
- Stany pooperacyjne
- Wady wrodzone
- Przykurcze i zesztywnienia
- Choroby reumatoidalne w okresach remisyjnych


PRZECIWWSKAZANIA DO MASAŻU
- Stany gorączkowe
- Krwotoki
- Ostre stany zapalne
- Otwarte rany
- Świeże stany po urazach
- Niepełny zrost kostny
- Zapalenie szpiku
- Zmiany dermatologiczne
- Świeże zakrzepy
- Niewyrównane wady serca
- Tętniaki
- Czas menstruacji
- Ciąża
- Nowotwory
- Parkinsonizm
- Choroba wrzodowa
- Kamica nerkowa
- Zapalenia dróg żółciowych
- Choroby jelit z krwawieniem
- „ostry brzuch”
- Hemofilia


Metodyka zabiegu. Masaż grzbietu ogólne zasady wykonania
- Pacjent leży przodem
- Wałek pod stawy skokowe
- Poduszka pod brzuch
- Głowa centralnie w otworze
na nos
- Kończyny górne wzdłuż tułowia
lekko odwiedzione
- Masujemy części dalsze grzbietu
- Główne kierunki – doły pachowe,
linie pachowe, barki, dogłowowo
- Czas trwania od 20 – 30 min.

Kolejność postępowania orientacyjna
- Głaskanie symetryczne całych pleców
- Głaskanie połówkowe
(naprzemienne, jodełkowe)
- Rozcieranie poprzeczne połowy grzbietu
- Ugniatanie poprzeczne i podłużne grzbietu
- Wstrząsanie połowy pleców
- Głębokie rozcieranie poprzeczne
odcinka L-S
- Rozcieranie i wibracja
mm. międzyżebrowych
- głębokie rozcieranie mm. okołołopatkowych
- Oklepywanie połowy pleców dowolnymi sposobami
- Przegłaskanie
- Przejście na drugą stronę

Wskazania szczegółowe
- Bóle pleców pochodzenia:
- Mięśniowego
- Nerwowego
- Kostno-stawowego
- Stany zmęczenia, stresu
- Nerwobóle międzyżebrowe
- Dysfunkcje łopatki
- Wady postawy
- Wady klatki piersiowej
- Schorzenia pulmonologiczne
- Zaburzenia trofiki skóry i tkanek podskórnych
- Zburzenia trofiki mięśni
- Zaburzenia koordynacji
- Bóle okołokręgosłupowe
- Choroby zwyrodnieniowe układu ruchu


Masaż kręgosłupa
– mięśni przykręgosłupowych w odcinku Th-L-S
- Przygotowanie masażem wstępnym okolicy grzbietu
- Przegłaskanie przykręgosłupowe
- Rozcieranie podłużne – podstawami dłoni, opuszkami palców, kciukami
- Ugniatanie podłużne
- Wyciskanie mm. przykręgosłupowych
- Wstrząsanie
- Głębokie rozcieranie struktur miękkich
okołokręgosłupowych
- Wibracja podłużna pionowa
- Trakcje
- Techniki mobilizacyjne
- Oklepywanie
- Przegłaskanie końcowe
- Czas trwania około 20 – 30 min.

- Zespoły bólowe których przyczyną są:
- Zmiany zwyrodnieniowe
- Przeciążenia stawowo – więzadłowe
- Przeciążenia mięśniowe
- Zmiany biomechaniki kręgosłupa
- Schorzenia krążków międzykręgowych
- Ucisk na korzenie nerwowe
- Stany po urazach kręgosłupa
- Stany pooperacyjne
- Zaburzenia ruchomości
- Zablokowania stawowe
- Wady postawy
- Skoliozy
- Niewydolność układu mięśniowo- więzadłowego
- Odruchowe schorzenia narządów wewnętrznych


Masaż karku i obręczy barkowej
- Pozycja siedząca lub leżąca – głowa oparta na dłoniach, na plecach
- Czas trwania około
10 – 15 min.
- Kierunek masażu
- kręgosłup do głowowo
- Mięsnie szyi i obręczy od potylicy na barki
- Nie oklepujemy w przypadku zmian wegetatywnych Kolejność postępowania
- Głaskanie obręczy barkowej
- Rozcieranie okolicy
m. czworobocznego
- Ugniatanie m. czworobocznego
- Rozcieranie okołołoptkowe
- Wstrząsanie okolicy łopatki i obręczy
- Przegłaskanie okołokręgosłupowe
- Rozcieranie mm. przykręgosłupowych
- Ugniatanie karku
- Rozcieranie okolicy więzadła karkowego
- Wibracja kręgosłupa
- Trakcja kręgosłupa
- Techniki oklepywania

Szczegółowe wskazania
- Bóle głowy odkręgosłupowe
- Zmiany wegetatywne
- Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
- Zmiany w krążkach międzykręgowych
- Dyskopatie
- Zespoły korzeniowe
- Stany po urazach
- Po okresie odciążenia
- Stres
- Zaburzenia krążenia mózgowego
- Stany po urazach
- Niewydolność aparatu stawowo-więzadłowego

Masaż kończyny górnej
- Pozycja – pacjent siedzi lub leży na plecach
- Kończyna podparta
rozluźniona
- Kierunek główny od
obwodu do dużych ujść żylnych i
węzłów chłonnych
- Czas trwania od 10 do 20 min.

Kolejność postępowania
- Kolejno opracowujemy:
- Dłoń
- Nadgarstek
- Przedramię
- Łokieć
- Ramię
- Staw ramienny
Techniki stosowane do masażu kończyny górnej
- Głaskanie
- Rozcieranie kłębami, opuszkami palców
- Ugniatanie podłużne – szczypcowe, podwójne pierścieniowe
- Wyciskanie
- Rolowanie
- Wstrząsanie
- Oklepywanie

Masaż kończyny dolnej
- Pozycja – pacjent leży na plecach, wałek pod staw kolanowy lub w leżeniu przodem z wałkiem pod stawami skokowymi
- Kierunek od obwodu do dużych ujść żylnych i węzłów
- Czas trwania
10 do 30 min.

Kolejność postępowania
- Kolejno opracowujemy:
- Stopę
- Staw skokowy
- Podudzie
- Staw kolanowy
- Udo
- Staw biodrowy z pośladkiem

Techniki wykorzystywane do masażu kończyny dolnej
- Głaskanie
- Rozcieranie kłębami, opuszkami palców
- Ugniatanie podłużne – szczypcowe, podwójne pierścieniowe
- Wyciskanie
- Rolowanie
- Wstrząsanie
- Oklepywanie


Wskazania szczegółowe
- Stany po urazach:
- Stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia
- Zaniki mięśniowe po unieruchomieniu
- Przykurcze, obrzęki po gipsie
- Zaburzenia troficzne
- Stany pooperacyjne
- Zesztywnienia stawowe
- Mialgie
- Zmiany zwyrodnieniowe stawów
- Porażenia wiotkie i spastyczne
- Brak koordynacji ruchowej
- Zespoły neurologiczne
- Przewlekłe stany zapalne
- Zapalenia okołostawowe
- Zaburzenia „ślizgu stawowego”
Masaż centryfugalny
- Zabieg stosowany w okolicach stawu
- Kierunek do jamy stawu
- Klasyczne przygotowanie
okolicy stawu ok. 5 min.
- Część główna na
środek leczniczy
- Stosowany najczęściej
po urazach stawowych



Masaż klatki piersiowej
- Pozycja – pacjent w leżeniu tyłem, wałek pod kolana, wałeczek pod lordozę szyjną, kończyny górne lekko odwiedzione
- Główne kierunki – doły pachowe, linie pachowe, doły nadobojczykowe
- Gruczołów piersiowych nie masujemy
- Czas trwania około 15 – 20 min.

Kolejność postępowania
- Przegłaskanie ogólne klatki piersiowej w głównych kierunkach
- Rozcieranie mięśni
międzyżebrowych i piersiowych
- Ugniatanie mm. piersiowych
- Wstrząsanie
- Opracowanie przyczepów
mostkowych żeber
- Wibracje okolicy międzyżebrowej
- Oklepywanie ogólne

Wskazania szczegółowe
- Wady klatki piersiowej
- Nerwobóle międzyżebrowe
- Ograniczenie ruchu oddechowego
- Sztywność klatki piersiowej
- Wady postawy
- Przykurcze mięśniowe
- Stany pooperacyjne


Masaż powłok brzusznych z elementami masażu głębokiego jamy brzusznej
- Pozycja – pacjent leży na plecach wałek pod kolana, wałeczek pod lordozą szyjną
- Kierunek zgodny z przebiegiem mięśni brzucha oraz zgodny z przebiegiem jelita grubego
- 2 godziny po ostatnim posiłku – zaburzenie procesów trawiennych
- Czas trwania około 10-15 min.








Kolejność postępowania
- Przegłaskanie mięśni brzucha wzdłuż przebiegu włókien
- Rozcieranie opuszkami
palców
- Ugniatanie
- Wstrząsanie
- Wibracja
- Przegłaskanie wzdłuż
jelita grubego
- Głębokie rozcieranie
i wibracja jw.
- Przegłaskanie końcowe
Szczegółowe wskazania
- Przeciążenie, naciągnięcie, naderwanie włókien mięśni brzucha
- Przewlekłe stany zapalne
- Otyłość
- Wzdęcia
- Zaparcia
- Zaburzenia perystaltyki jelit

Masaż twarzy
- Pozycja – pacjent siedzi lub leży na plecach
- Kierunki główne – w kierunku do skroni
- Czas trwania około 10 min.
- Wykonujemy zawsze dwie strony
- Ruchy krótkie sprężyste bez rozciągania tkanki

Postępowanie w masażu twarzy
Wskazanie szczegółowe
- Porażenie nerwu twarzowego
- Porażenie nerwu trójdzielnego
- Stany pooperacyjne
- Zmęczenie, stres

Masaż Grzbietu

Pozycja : Pacjent w leżeniu przodem wałek pod stawy skokowe poduszka pod brzuch jeżeli jest konieczna (wyrównanie lordozy). Kończyny górne – wzdłuż tułowia, lekko odwiedzione, lub na półce z przodu stołu. Głowa – centralnie w otworze na nos.

I. Część wstępna (powierzchniowa)
1. Przegłaskanie symetryczne
a) od kości krzyżowej wzdłuż kręgosłupa i na barki (T)
b) od talerza biodrowego poprzez łopatki na barki (Y)
c) szerzej w górę skos do dołów pachowych (V)
d) od k. krzyżowej w dół do boku i w linii pachowej do dołu pachowego (U)
Powrót bierny bokiem w a, b, c, d.
2. Głaskanie na przemienne połówkowe dolna ręka od pośladka, górna od karku ruch naprzemienny w kierunku na bark.
3. Przegłaskanie jodełkowe w górę skos.
4. Rozcieraniem połowy pleców sposobami
a) do Kręgosłupa do boku ruchy naprzemienne okrężne – całymi dłońmi
b) j/w postawami dłońmi, omijamy łopatkę
c) j/w opuszkami palców omijamy łopatkę
Po każdym ruchu przegłaskanie dowolną techniką 2-4 razy
5. Wstrząsanie połowy pleców jednorącz.
6. Ugniatanie połowy pleców (podwójne pierścieniowe)
• od kręgosłupa do boku powrót wyżej do kręgosłupa aż do barku
• opracowanie okolicy tylniej strony dołu pachowego
• ugniatanie pomiędzy kręgosłupem a łopatką.
• Ugniatanie mięśnia kapturowego na bark
• Ugniatanie wzdłuż linii pachowej do dołu pachowego.
Przegłaskanie
7. Piłowanie połowy pleców omijamy łopatkę
Przegłaskanie
8. Intensywne wstrząśnięcie połowy pleców oburącz ( ruch z łokci)
Przegłaskanie

II. Część głęboka
1. Głębokie przegłaskanie okolicy pośladków dłoń pod kątem
2. głębokie rozcieranie podstawami dłoni pośladka i talerza biodrowego,
grzebienia talerza biodrowego kłębem kciuka, okolice dolnych żeber kłebikiem, prostownika grzbietu podstawą dłoni i kłębem kciuka
3. głębokie przegłaskanie prostownika grzbietu kłębem kciuka P
4. przegłaskanie, rozcieranie, wibracja mm między żebrowych opuszkami palców P
5. przegłaskanie około łopatkowe na bark, rozcieranie opuszkami palców po obwodzie łopatki P łopatki
6. Głębokie przegłaskanie i rozcieranie mm pod i nad grzebieniowego
7. przegłaskanie i wstrząśnięcie łopatki
8. Opracowanie m podłopatkowego Sposób dojścia : Dłoń pacjenta na odcinek krzyżowy, jedna ręka terapeuty pod bark druga na łokieć uniesiony bark , obniżamy łokieć.
M. podłopatkowy rozcieramy
• Kciukiem ; opuszkami palców ; krawędzią łokciową.
9. przegłaskanie połowy pleców i wstrząsanie łopatki P
10. Oklepywanie połowy pleców sposobami:
• Poduszkowy = łóżeczkowy
• Miotełkowy
• Szczypczykowy


11. przegłaskanie końcowe 4razy kończymy na (T)

Czas trwania zabiegu ok. 30 min
Wskazania : w przypadku
- bóle pleców
- wady postawy
- wady klatki piersiowej
- przeciążenia mm
- ogólnie zmęczenie
- hipertonia stresowa
- rekonwalescencja po długim przebywaniu w łóżku
- akineza , zaniki mięśniowe.

Masaż kręgosłupa szyjnego i obręczy barkowej

Pozycja Wyjściowa
a) Pozycja siedząca. Pacjent siedzi oparty o stuł terapeutyczny, dłonie pod czołem lub siedzi na stanowisku do masażu kręgosłupa szyjnego. Masażysta za pacjentem stoi lub siedzi. Siedzi wyżej od pacjenta aby nie męczyć rąk.
b) Pozycja leżąca, głowa centralnie, ręce pod oczodołem lub oparte na półce pod stołem.
Czas trwania zabiegu ok. 20 – 25 min max.

I) Cześć wstępna przygotowawcza
1) Przegłaskanie symetryczne w duch fazach od potylicy na boki ok. 5 razy, następnie wzdłuż kręgosłupa biernie na duł, czynnie od kręgosłupa a łopatkami przez łopatki na barki 1 raz. (5:1) x 3-4
2) Przegłaskanie m czworobocznego wzdłuż 3 aktonów.
— Potylica bark
— Wzdłuż grzebienia łopatki
— Od kąta dolnego na bark
3) Rozcieranie m czworobocznego jw.
— Krawędzią łokciową dłoni i jej podstawą
— Kłębami kciuków
— Podstawą dłoni
Przegłaskanie
4) Rozcieranie jw. W 3 fazach opuszkami palców.
5) Ugniatanie sposobem podwójnym pierścieniowym 3 aktonów.
(P + wstrząśnięcie obręczy barkowej)
6) Przejście na drugą stronę.

II. Część główna
1) Przegłaskanie przykręgosłupowe krawędziami łokciowymi dłoni w górę do połowy i dalej do wyrostków sutkowatych. Powrót bierny opuszkami palców.
2) Przecieranie krawędziami łokciowymi jw. (P+W)
3) Rozcieranie opuszkami palców w górę do potylicy i dalej do wzdłuż kresy karkowej do wyrostka sutkowatego >Ostrożnie< (P+W)
4) Rozcieranie kciukami trochę wyjechać na wyrostek kolczysty, dość mocno (do C1 i nad). (P+W)
5) Ugniatanie mięśni przykręgosłupowych od Th4 / Th5 po prawej po lewej lub równocześnie (skupiamy się przede wszystkim na szyi) (P+W).
6) Przegłaskanie symetryczne w duch fazach od potylicy na boki ok. 5 razy, następnie wzdłuż kręgosłupa biernie na duł, czynnie od kręgosłupa a łopatkami przez łopatki na barki 1 raz. (5:1) x 3-4 . (P)

III. Część głęboka
1) Głębokie przegłaskanie i głębokie rozcieranie mięśni pod i nad grzebieniowego (P+W)
2) Głębokie przegłaskanie i rozcieranie mięśni dźwigaczy łopatek . Wibracja dźwigaczy łopatek
3) Stajemy z boku pacjenta głębokie rozcieranie na wysokości stawów międzywyrostkowych, opuszkami palców 2,3,4 ustawionych równolegle do wyrostków koczystych. Wibracja układ dłoni jw.
4) Głęboki rozcieranie palcami 2,3 ustawionymi w „V” na wysokości stawów międzywyrostkowych – w pierwszej kolejności wybrane luzu tkanek miękkich , rozcieranie do C2 (P+W)
5) Sprężynowanie stawów międzywyrostkowych poprzez nacisk trzykrotnym impulsem na wyrostki poprzeczne dolnego kręgu, w segmencie w kierunku równoległym do płaszczyzny powierzchni stawowych (kierunek parallerny). W odcinku piersiowym Th do szyjny C3 kąt około 45°, a szyjnym C2 C1 90°.
6) Wibracja pionowa podłużna palce 2,3
7) Przegłaskanie symetryczne dwufazowe (5:1)
8) Oklepywanie miotełkowe szczypczykowe obręczy barkowej bez kręgosłupa szyjnego.
9) Po masażu dobrze jest wykonać trakcję kręgosłupa szyjnego chwytem koszykowym, chwytamy głowę, przedramiona oparte o barki pacjenta.
— Korekcja postawy pacjenta
— Pełny kontakt
— Delikatnie wybranie luzu w szyi
— Wdech i wydech pacjenta
— Trakcja osiowa niwelująca ciężar głowy w trakcie wydechu
Trakcję można wykonać w jednej osi jednopłaszczyznowo lub wielo osiowo wielo płaszczyznowo.

Wskazania:
— Spondyloantroza szyjna (Zmiany zwyrodnieniowe połączeń stawowe)
— Spondyloza szyjna (dysfunkcje połączeń międzytrzonowych)
— Przewlekłe stany zapalne stawów, mięśni
— Cervicalia (bóle karku szyjnego)
— Dyskopatia >OSTROŻNIE<
— Zespoły korzeniowe z promieniowaniem d obręczy kończyny górnej
— Zespół rzekomo korzeniowe z promieniowaniem do obręczy (zespół szyjno-barkowy)
— Skrzywienia boczne z rotacją
— Hipertonia mięśniowa
— Hipotonia mięśniowa (np. po unieruchomieniu)
— Niedomoga mięśniowo-więzadłowa
— Niestabilność odcinka Colium >OSTROŻNIE<
— Zmiejszenie lordozy szyjnej >OSTROŻNIE<
— Kręcz szyjny wrodzony, nabyty
— Ostry kręcz szyjny
— Stany po urazowe 1) stany po złamaniach stabilnych 2) naciągnięcia, zwichnięcia (np. urazy typu smagnięcia biczem)
— Bóle głowy: w postaci bez migrenowej (od kręgosłupowe); pochodzenia układu krwionośnego; od trzewne; stresogenne
— Objawy wegetatywne : zawroty głowy; zaburzenia równowagi; zab. Słuchu , wzroku, smaku, węchu.
— Zespół górnego zespołu klatki piersiowej , zespół mięsni pochyłych.





Odcinek lędźwiowo-krzyżowy
Czas trwanie zabiegu ok. 20-30 min
Pozycja: pacjent leży na brzuchu wałek pod stawy skokowe, poduszka pod brzuch KKG wzdłuż, lekko odwiedzione, dopuszczalna jest pozycja na boku.

I. Część wstępna :
1) Przegłaskanie symetryczne od kręgosłupa w skos do boku w paru fazach coraz wyżej.
2) Przegłaskanie jodełkowe
3) Przegłaskanie ósemkowe wzdłuż kręgosłupa i rozejście się na pośladki
4) Rozcieranie przykręgosłupowe
a) Podstawami i kłębami kciuków
b) Opuszkami palców
c) Kciukami
a i b obejmuje stawy biodrowo krzyżowe (P ∞)
5) Ugniatanie sposobem podwójnym ósemkowym prostowników w odcinku lędźwiowym (P ∞)
6) Trakcja-wyciskanie mięśni przykręgosłupowych jedna ręka ściąga talerz biodrowy stabilizuje, druga kłębem kciuka wykonuje mocny ruch do głowowy (P ∞)

II. Część główna:
1) Głębokie przegłaskanie okolicy pośladkowej, lędźwiowej do boku
2) Rozcieranie głębokie opuszkami palców do boku (P głębokie)
3) Ugniatanie pierścieniowe jw.
4) Wstrząsanie okolicy pośladkowo-lędźwiowej
Przejście na drugą stronę (P ∞ + w)
5) Jedna ręka oparta o stuł druga podstawą dłoni rozciera mięśnie prostownika grzbietu głęboko (P ∞ + w)
6) Rozcieranie głębokie stawów B-K i stawów międzywyrostkowych opuszkami palców 2,3,4 ustawionymi równolegle do kręgosłupa
7) Wibracja, palce jw.
- 6 i 7 obie strony bez przechodzenia (P ∞ + w)
8) Kołysanie kości krzyżowej, kłęby na podstawie i wierzchołku k. krzyżowej, przenoszenie ciężaru ciała z ręki na rękę
9) Głębokie rozcieranie palcami 2,3 od połączenia L5 S1 do Th10, po wybraniu luzu tkanek miękkich (P+W)
10) Sprężynowanie w kierunku ślizgu do głowowym w stawach między wyrostkowych – palce 2,3 na wyrostek poprzeczny 3-krotny nacisk, po uprzednim wybraniu luzu tkanek miękkich
11) Głęboka wibracja – palce jw.
12) Oklepywanie przykręgosłupowe karatowe, półpiąstkowe
— Oklepywanie całej okolicy miotełkowo, szczypczykowo
13) Przegłaskanie symetryczne
14) Wstrząsanie symet.
15) Przegłaskanie symetryczne pionowe

Wskazania:
— Lumbalgia
— Sakralgia
— zmiany zwyrodnieniowe, zmiany przeciążeniowe
— dyskopatia >ostrożnie<
— zespoły korzeniowe okres podostry, zespoły rzekomo korzeniowe
— wady postawy
— dysfunkcje więzadeł międzykręgowych, dysfunkcje stawów biodrowo-krzyżowego
— osłabienie siły mięśniowej
— stany po urazach kontuzjach
— zablokowania czynnościowe st. kręgosłupa i st. biodrowo-krzyżowego

Kończyna górna

1. Przegłaskanie ogólne od strony łokciowej w kierunku dołu pachowego i mięśnia naramienny z wszystkich części.
2. Rozcieranie jw. Kłębami, podstawami dłoni P + wstrząśnięcie
3. Rozcieranie opuszkami palców z uwzględnieniem przyczepów ścięgnistych (P +W/rolowanie)
4. Ugniatanie jednorącz podłużne, oburącz podłużne (rozluźniające) podwójne pierścieniowe poprzeczne (pobudzające)
5. Wyciskanie mięśni ramienia
6. ???????? długie rolowanie odc. (P)
7. Oklepywanie – metoda miotełkowa, szczypczykowa (P końcowe)
8. Chwyt za nadgarstek i łokieć wstrząsanie mięśni ramienia chwytem za łokieć..
9. W przypadku przykurczu mięśniowego ; przykład : przykurczony zginacz (przykurcz zgięciowy) brak możliwości wyprost, mięsień przykurczony dwugłowy opracowujemy techniką rozluźniającymi :
— głaskanie
— rozcieranie podłużne
— ugniatanie podłużne
— wstrząsanie delikatnie
— pionowe uciskanie palcem w okolicy ścięgna i przejścia ścięgna w brzusiec mięśnia.

Mięsień rozciągnięty (prostownik) technika pobudzają
— Intensywne głaskanie
— Intensywne rozcieranie
— Ugniatanie poprzeczne (fala)
— Intensywne wstrząsanie
— Oklepywanie np. miotełkowe

U spastyków dłonie są ustawione w pozycji zgięciowej.

Przedramię

Pozycja wyjściowa – siedząca, przedramię spoczywa na stole.
PW – leżąca
Czas trwania 10 -15 min

1. Przegłaskanie od nadgarstka do bocznej części łokcia
2. Rozcieranie kłębem / kłębami jw. (P + W)
3. Rozcieranie opuszkami palców (P +W)
4. Ugniatanie podłużne / poprzeczne (fala)
5. Wyciśnięcie
6. Wibracja wzdłuż przebiegu nerwu promieniowego (jeśli jest potrzebne)
7. Część dłoniowa jw. (bez punktu 6) nie opracowujemy kanału nadgarstka
8. Zginamy przedramię w łokciu , w pionie
— Wyciskanie \
— Rolowanie /
9. Oklepywanie
— Grzbietowa ; miotełkowo , szczypczykowa
— Dłoniowa ; miotełkowo , nawet karatowo.
10. wstrząsanie mięśnia przedramienia chwytem za dłoń (obrotowe)





Dłoń
Pozycja siedząca, dłoń na stole, leżenie tyłem. Czas trwania zabieg u 10 – 15 min (jedna dłoń)
1. Przegłaskanie części grzbietowej od płytek paznokciowych za linię wyrostków rylcowatych.
2. Przegłaskanie i rozcieranie paliczków stawów i ścięgien palca piątego oraz stawu śródręczno palcowego i przestrzeni między kostnych wzdłuż kąta śródręcza 5 za nadgarstek.
3. Paliczki opracowywujemy jednym kciukiem. Śródręcze dwoma kciukami. Wszystkie palce jak wyżej. Przegłaskanie całej części grzbietowej.
4. rozstawić palce po?/?? opuszkami palców rozieramy głębokie przestrzenie między kostne śródręcza.
5. Wibracja Stabilna (przegłasanie części grzbietowej)

Część dłoniowa

6. Przegłaskanie okolicy kłębu i podstawy dłoni
7. Przegłaskanie i rozcieranie części dłoniowej palca , stawu śródręczno-paliczkowego i przestrzeni międzykostnych palca 5
8. Ugniatanie i wyciskanie kłębika
9. Palce 4,3,2 jak wyżej bez ugniatanie i wyciskania.
10. kciuk jak wyżej dodatkowo ugniatanie i wyciskanie kłębiku.
Przegłaskanie ogólne głębokie rozcieranie śródręcza zgiętymi stawami (przegłaskanie końcowe)
Po zabiegu można wykonać mobilizacje stawów oraz ćw. bierne tych stawów.

Wskazania
1. zaniki mięśniowe
2. niedowłady
3. porażenie wiotkie
4. zaniki mięśniowe z niedoczynności
5. stany po unieruchomieniu
6. stany po zabiegach operacyjnych
7. stany po kontuzjach typu stłuczenia, skręcenia, zwichnięciach, naciągnięcia mięśni, przegrzania.
8. przewlekłe stany zapalne
9. choroby zwyrodnieniowe stawów
10. choroby reumatoidalne w okresie remisji
11. zakwaszenia mięśni (jako odnowa biologiczna)

Przeciw wskazania
1. niepełne zrosty kostne
2. stany zapalne skóry


Staw Barkowy
Pozycja wyjściowa – pacjent siedzi , terapeuta za pacjentem lekko z boku.

1. Przegłaskanie okolicy mięśnia czworobocznego w 3 fazach (3 aktony dokręgosłupowo)
2. przegłaskanie przykręgosłupowe Th5 Th4
3. rozcieranie przykręgosłupowe opuszkami palców (dokręgosłupowo)
4. przegłaskanie mięśnia czworobocznego (3 fazy)
rozcieranie mięśnia czworobocznego (3 fazy)
ugniatanie mięśnia czworobocznego (3 fazy) odkręgosłupowo
P+W
5. Przegłaskanie około łopatkowe od dołu pachowego części tylniej do kąta górnego
6. Rozcieranie opuszkami palców jw.
P+W
7. przegłaskanie i rozcieranie mięśni głębokich pod i nad grzebieniowego
P+W
8. Rozcieranie mięśnia podłopatkowego
9. Przegłaskanie mięśnia naramiennego 3 aktonów
10. Rozcieranie podstawami i kłębami kciuków mięśnia naramiennego
P+W
11. rozcieranie opuszkami palców (uwzględnić przyczep końcowy)
P+W
12. Ugniatanie sposobem podłużnym jednorącz lub podwójnym pierścieniowym
P+W
13. Głębokie przegłaskanie krawędziami łokciowymi okolicy szpary stawu z przodu i z tyłu powrót po mięśniu
14. głębokie rozcieranie krawędziami łokciowymi ruchy do siebie.
P(płaskie)+W
15. Głębokie rozcieranie palcami jw.
16. Wibracja około stawu opuszkami palców
17. Oklepywanie sposobem ;miotełkowym ; szczypczykowym

Czas trwania zabiegu około 20min.
Wskazania
— Stany po nie uruchomieniu (Ograniczenia ruchomości, przykurcze mięśniowe, stawowe)
— Zaniki mięśni z niedoczynności
— Ból(Nie stanach zapalnych)
— Uszkodzenie segmętowe (C5)
— Dysfunkcje neurologiczne
— Stany po urazowe (zwichnięcia, skręcenia)
— Przewlekłe stany zapalne

Przeciw Wskazania
— Stany zapalne aktywne.


Masaż stawu biodrowego

PW – a) na brzuchu, wałek pod stopy, kończyny dolne odwiedzione
b) na boku zdrowym (przy obu chorych stawach biodrowych nie kładziemy na boki ) poduszka gąbkowa między nogi kończyny zgięte w biodrach i kolanach.

Uda Masaż odcinka L – S
PW (a)
1) Przegłaskanie symetryczne L –S , Przegłaskanie „∞” łącznie z chorym biodrem
2) Rozcieranie stawu krzyżowo – biodrowego i mięśni przykręgosłupowych
- Kłębami ; podstawami dłoni ; opuszkami
(P+W)
3) Rozcieranie kciukami wzdłuż wyrostków kolczystych , kości krzyżowej i odcinka Lędźwi.
(P+W)
4) ∞ Ugniatanie mięśnia przykręgosłupowego (Fala) i okolice mięśnia czworobocznego lędźwi.
(P+W)
5) Trakcja powięzi lędźwiowej skrzyżowane ręce układamy na pośladku i na lędźwiach główny ruch wykonujemy ręką w kierunku do głowowym (prawa i lewa strona)
(P symetryczne + W)



Część główna
6) Przegłaskanie okolicy uda w faziach:
- boczna, część kolana krętarz
- wzdłuż mięśnia dwugłowego
- wzdłuż mięśnia półbłoniastego, półścięgnistego
- wzdłuż przywodzicieli
Oraz pośladka promieniście zawsze w kierunku krętarza
7) Rozcieranie podstawami dłoni jw.
(P+W)
8) Ugniatanie podwójne pierścieniowe jw.
(P+W)
9) Głębokie przegłaskanie pośladka
10) Głębokie rozcieranie głównie mięśnia rotatorów
(P+W)
11) Przegłaskanie rozcieranie i wibracja okolicy panewki stawu biodrowego
(P+W)

PW (b)
12) Przegłaskanie pasma bocznego oraz przedniej grupy uda
13) Rozcieranie podstawą/ podstawami dłoni jak wyżej
(P+W)
14) Ugniatanie jak wyżej
(P+W) rolowanie
15) Przegłaskanie głębokie okolicy krętarza
16) Rozcieranie i głęboka wibracja około krętarzowa
(P+W)
17) Oklepywanie -miotełkowe ; - szczypczykowa (omijać krętarz)
(P+W)

Po zabiegu można wykonać mobilizację w osi szyjki kości udowej i osi uda

I. Pacjent na boku zdrowym dolna noga zgięta . Nasze przed ramie głęboko w krocze, druga ręka wykonuje delikatny wyprost w stawie biodrowym i naciska w dół okolice kolana.
W tym czasie bloczek (przedramię) może się lekko unosić. Ruch stały lub oscylacyjny.
(Nie wolno wykonywać przy Endoprotezie)
II. Pacjent na plecach, kończyna dolna ustawiona w pozycji spoczynkowej dla stawu biodrowego czyli zgięcie ok. 30° odwiedzenie ko 30° rotacja zewnętrzna
Noga terapeuty ustawiona na kości łonowej po stronie trakcji, noga wyprostowana w kolanie.
Chwyt nad stawem skokowym obrączkowym od dołu i od góry
Wykonujemy ciągłą trakcję odchylając tułów.
III. Pacjent na plecach na skraju kozetki. Terapeuta siedzi z boku pacjenta od chorej strony. Udo zgięte założone kolano na bark terapeuty. Ręka bliższa założona na pachwinę, dalsza ręka stabilizuje kolec biodrowy przeciwny. Odchylamy tułów stałymi oscylacyjnymi ruchami.

Cele Trakcji :
— Dekompresja, Rozciągnięcie torebki, Rozciągnięcie więzadeł, Efekt przeciw bólowy
— Uaktywnienie zablokowanego stawu

Wskazania :
— Dysfunkcje biodra miejscowe, lokalne i również od kręgosłupowe Koksalgia, koksolordoza, przewlekłe koksitis,
— Przykurcze mięśniowe, osłabienie mięśni, zaniki z niedoczynności, stany po urazach,
— Zmiany przeciążeniowe, (Masaż przy Endoprotezach bez trakcji)